Wandelen over een verlaten spoorlijn
De Siemensbahn, een stilgelegd spoor van de berlijnse S-Bahn, zal in 2030 weer in gebruik worden genomen. Aan het waarom deze spoorlijn überhaupt stilgelegd is gaat een hele geschiedenis vooraf.
De S-Bahn is net als de U-Bahn een soort metro. De S-Bahn is ontstaan toen er door de stad een spoorlijn werd aangelgd. Het was natuurlijk nogal een operatie om dwars door Berlijn een spoorlijn aan te leggen. Toen het er eenmaal lag toen kwam het idee op om op de lijn op korte afstand van elkaar stations te bouwen zodat de spoorlijn niet alleen kon worden gebruikt voor reizen van en naar andere steden, maar ook voor binnen Berlijn. Dit netwerk dat onder de duitse spoorwegen valt is vervolgens verder uitgebreid.
Pas later is begonnen met de bouw van de U-Bahn. Dit is een metronetwerk dat valt onder het stadsvervoerbedrijf. De S-Bahn en U-Bahn vormen samen een netwerk. Voor de reiziger maakt het verschil niet zo uit.
Maar na de Tweede Wereldoorlog was dit verschil wel van groot belang. Berlijn werd in vier sectoren verdeeld, een deel van Berlijn werd door de Amerikanen bestuurd, een deel door de Britten, een deel door de Fransen en een deel door de Sovjet-Unie.
Er werd afgesproken dat de S-Bahn in héél Berlijn door het bestuur van de Sovjet-sector zou worden geregeld. Dit was makkelijker omdat de treinen zeer frequent de grenzen van de sectoren passeerden.
Toen in 1949 Oost-Duitsland en West-Duitsland werden opgericht bleef de situatie zo. De S-Bahn in West-Berlijn werd beheerd door de Deutsche Reichsbahn, de spoorwegen van de DDR (Oost-Duitsland).
Zelfs na de bouw van de Berlijnse Muur in 1961 bleef deze situatie zo. De S-Bahn treinen passeerden de de grens tussen oost en west niet meer, maar toch bleven de oost-duitse spoorwegen de S-Bahn in West-Berlijn beheren. Dit was namelijk na de Tweede Wereldoorlog zo afgesproken.
Veel mensen in West-Berlijn waren erg boos dat de Berlijnse Muur werd gebouwd. Maar veel konden ze er niet aan doen, de muur stond immers op Oost-Duits grondgebied. Als reactie werd de S-Bahn dan maar geboycot, geen pfennig naar Oost-Duitsland. Deze boycot werd ondersteund en gepropagandeerd door de regering van West-Berlijn en veel mensen deden aan deze boycot mee.
Alhoewel de treinen van de S-Bahn oud waren en het onderhoud van de sporen en de stations gebrekkig was, vormde de S-Bahn in West-Berlijn toch een attractieve reisoptie. De prijzen waren namelijk zeer laag. Toch hield dit veel west-berlijners niet tegen de S-Bahn te boycotten.
Het bestuur van West-Berlijn maakte dit makkelijker door met de aanleg van nieuwe metrolijnen een alternatief te creëren voor de S-Bahn. Echt rationeel was het niet om soms parallel met de S-Bahn nieuwe U-Bahnlijnen te bouwen. Maar het politieke symbool was doorslaggevend in de besluitvorming.
Vanwege de lage reizigersaantallen hebben de Oost-Duitse spoorwegen vervolgens besloten een paar zijlijnen van het west-berlijnse S-Bahnnet te sluiten. Een aantal in 1980 geopende metrolijnen van de U7 leidde het einde voor de Siemensbahn in. Hetzelfde jaar werd de Siemensbahn gesloten. Sindsdien is deze S-Bahnlijn onderhevig aan verval.
Sinds 2017 wordt er weer serieus gekeken naar mogelijkheden de gesloten lijn te reactiveren en zelfs mogelijk te verlengen. Het besluit daadwerkelijk de lijn te reactiveren is inmiddels genomen. Over een mogelijke verleninging van het traject is nog geen definitief besluit gevallen.
Hoe zeer ik het ook toejuich dat deze lijn weer in gebruik zal worden genomen, ergens vind ik het ook jammer. Het is fijn wandelen over het verlaten spoortracé. Fijn is misschien een groot woord, op die oude spoorbalken loopt het namelijk niet geweldig. Maar vroeg of laat zal het niet meer mogelijk zijn, wanneer de bouwwerkzaamheden van start gaan dan is het voorbij met de pret. Daarom wil ik nu het nog kan wandelen over de Siemensbahn.
Mijn collega-gids Jasper is hier ook wel voor in en dus pakken we de fiets en gaan we op weg naar de verlaten spoorlijn.
We beginnen bij de eindhalte van de lijn: Gartenfeld. Na de sluiting van de lijn heeft in dit station nog jarenlang een planten- en bloemenwinkel gezeten. De laaste keer dat ik hier was werd het perron als een soort opslagruimte voor deze winkel gebruikt, maar nu is het station helemaal verlaten.
Eigenlijk zou het een heel zonnige middag worden, maar als ik naar de hemel kijk dan word ik niet blij. Het ziet er naar uit dat we in een enorme stortbui terecht gaan komen. Maar ik voel er ook niet veel voor om de wandeling af te breken. Meermaals denk ik dat een stortbui gaat beginnen en stop ik mijn camera weg, maar elke keer blijft het bij een enkele druppels.
Er is nog veel te zien op de Siemensbahn. Wel zijn sinds de vorige keer dat ik hier was, wat alweer jaren geleden is, de daken van de meeste perrons verwijderd. De houten balken waren ook wel behoorlijk verrot, dus veel is niet verloren.
Daar gaat wel mijn plan om te kunnen schuilen voor de regen, maar gelukkig blijft de grote hoosbui uit.
Tussen de stations in lopen we over de sporen, de natuur heeft de boel in 43 jaar wel overgenomen. Er groeien bomen en struiken op de sporen en soms moeten we eventjes een weg zoeken tussen het groen om verder te kunnen gaan. We zien konijntjes rondhuppelen en we zien een paar eekhoorntjes. Wat ooit een drukke S-Bahnlijn was dat de arbeiders van Siemens van en naar hun werk bracht, is nu een strook natuur dwars door de stad geworden.
We komen bij het laatste stuk aan, de lange spoorbrug met in het midden een station. Het spoor en de grindbedding zijn verwijderd sinds de vorige keer dat ik hier was. Dit is in 2020 gebeurd toen er nog een haalbaarheids- en kostenstudie werd gedaan naar het reactiveren van deze lijn. Misschien zodat kon worden onderzocht wat de staat van de brug was. Ik denk dat roestig een goed woord is om de staat van deze brug te omschrijven.
Het is eigenlijk wel mooi dat het spoor hier verwijderd is, zo kunnen we veel beter de onderliggende constructie van de brug zien.
We lopen door totdat we prikkeldraad tegenkomen. We hebben het einde bereikt. Het laatste stuk van de spoorbaan, dat vroeger verbonden was met de rest van het S-Bahn netwerk, ontbreekt.
Aangezien we onze fietsen nog aan de andere kant van het traject hebben staan lopen we weer terug.
Plotseling horen we geritsel in de struiken op het spoor. Een konijn? We zien en horen de struiken bewegen. Zit daar een mens? Meerdere mensen? Ineens komt er een everzwijn uit de struiken vandaan. We hebben het arme beest de stuipen op het lijf gejaagd.
Het is de vraag hoe lang het zwijn hier nog kan wonen. Gepland is om in 2026 met de bouwvoorbereidingen te beginnen. Dus wellicht hoeft het zwijn zich voorlopig nog geen zorgen te maken en is dit voor mij ook niet de laaste wandeling over de Siemensbahn.